Η Μονεμβασιά είναι ένας παραθαλάσσιος οικισμός στα παράλια της Λακωνίας, στο Δήμο Μονεμβασιάς. Βρίσκεται στα ανατολικά παράλια του Μυρτώου Πελάγους της Λακωνίας 86 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Σπάρτης.
Η Μονεμβασιά σήμερα χωρίζεται στο νεώτερο οικισμό της Νέας Μονεμβασιάς (Γέφυρα) και στην παλιά πόλη, το μεσαιωνικό οικισμό της καστροπολιτείας της Μονεμβασίας επάνω στο νησάκι που ενώνεται με το νέο οικισμό μέσω γέφυρας. Η παλιά πόλη έχει πληθυσμό 19 κατοίκων και η νέα πόλη έχει περίπου 1299 κατοίκους. Η Μονεμβασιά είναι ένας ανεπτυγμένος και δημοφιλής τουριστικός προορισμός με πλήθος τουριστικών επιχειρήσεων που επισκέπτονται το μέρος τόσο για τη φυσική ομορφιά του, όσο και για το καταπληκτικό αξιοθέατο της περιοχής, τη μεσαιωνική καστροπολιτεία της Μονεμβασίας.
Ο πρώτος οικισμός πάνω στο "Γιβραλτάρ της Ανατολής" δημιουργήθηκε το 583 από κατοίκους της ενδοχώρας που αναζήτησαν καταφύγιο στην οχυρή νησίδα, εν όψει της εισβολής των Σλάβων και Αβάρων. Η μόνη προηγούμενη αναφορά που έχουμε είναι από τον Παυσανία που αναφέρει την πιθανότητα ύπαρξης μινωικού εμπορικού σταθμού και ονομάζει την Μονεμβασιά "Άκρα Μίνωα". Το όνομα της Μονεμβασιάς είναι ένα από τα πολλά που της έχουν δοθεί ανά τους αιώνες και σημαίνει "μια οδός πρόσβασης" (μόνη + έμβασις).
Η Μονεμβασιά για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της υπήρξε εμπορικό και ναυτικό κέντρο και απέκρουσε πλήθος εισβολέων, όπως οι Νορμανδοί και οι Άραβες. Κατά την πρώτη Φραγκοκρατία στην Ελλάδα περνάει στα χέρια των Φράγκων Βιλλεαρδουίνων αλλά απεδόθη στους βυζαντινούς εκ νέου ως λύτρα για την απελευθέρωση του Γουλιέλμου Β΄Βιλλεαρδουίνου, μετά τη μάχη της Πελαγονίας το 1259, στην οποία ο τελευταίος αιχμαλωτίστηκε. Άντεξε ως μέρος των τελευταίων ελεύθερων εδαφών της βυζαντινής αυτοκρατορίας μετά το 1453, οπότε και επωλήθη από τον Θωμά Παλαιολόγο στον Πάπα. Σύντομα μετά οι Βενετοί εγκατέστησαν φρουρά στο νησί και παρέμειναν εκεί εως το 1560 οπότε και η Μονεμβασιά πέρασε στην κατοχή των Τούρκων, με την εξαίρεση της σύντομης περιόδου της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο (1687-1715). Μετά τα Ορλωφικά (1770) η εμπορική σημασία του μέρους αρχίζει να φθίνει και τελικά η περιοχή απελευθερώνεται από τους Έλληνες επαναστάτες, στις 23 Ιουλίου 1821.
Σήμερα μεγάλο μέρος της αρχαίας καστροπολιτείας έχει συντηρηθεί και αρκετά από τα παραδοσιακά της κτήρια έχουν μετατραπεί σε ξενώνες, πρόθυμους να φιλοξενήσουν τους επισκέπετες σε ένα πραγματικά μοναδικό περιβάλλον. Τα τελευταία χρόνια εορτάζεται η απελευθέρωση της πόλης στις 23 Ιουλίου. Η Μονεμβασιά είναι ένας καταπληκτικός προορισμός για τους ταξιδιώτες διότι τους δίνει την ευκαιρία να ζήσουν τις διακοπές τους σε μια μοναδικά όμορφη τοποθεσία, σε έναν μοναδικό ιστορικό τόπο.
